Ενώ μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970 το πτυχίο αποτελούσε το διαβατήριο για το πέρασμα από τη χαμηλή στη μεσαία τάξη, από τότε μέχρι σήμερα το ελληνικό δημόσιο δαπανά απίστευτα ποσά κάθε χρόνο, για να παραγάγει πτυχιούχους, η πλειονότητα των οποίων περιμένει χρόνια μήπως και διοριστεί στη δημόσια εκπαίδευση, προκειμένου να ενταχθεί στο σύστημα που θα βγάλει και άλλους πλεονάζοντες πτυχιούχους, οι οποίοι και αυτοί θα ζητούν δουλειά στο Δημόσιο…Η κυβέρνηση και οι πανεπιστημιακές αρχές κάνουν ακόμη ότι δεν βλέπουν αυτό που είχε δει ο Λουκιανός Κηλαηδόνης από τη δεκαετία του 1970 – Ή πώς ξοδεύουμε πάνω από 15 δισ. ευρώ τον χρόνο για ένα εντελώς αντιπαραγωγικό σύστημα παιδείας.
Πρόσφατα.. ανακοινώθηκε πως για τη φετινή σχολική χρονιά θα προσληφθούν μόλις 600 εκπαιδευτικοί σε νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια.
Την ίδια χρονιά, από σχολές θα αποφοιτήσουν τουλάχιστον 10.000 – 20.000 πτυχιούχοι οι οποίοι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους θα επιδιώξουν (θέλοντας και μη) να εργαστούν στο Δημόσιο ως δάσκαλοι και καθηγητές (φιλόλογοι, μαθηματικοί, φυσικοί, χημικοί, νηπιαγωγοί, θεολόγοι, δάσκαλοι κ.λπ.).
Μη νομίσετε, βέβαια, πως οι 600 προσλήψεις θα γίνουν από αυτούς τους 10.000 – 20.000 φετινούς πτυχιούχους! Όχι. Θα γίνουν από μια λίστα παλαιότερων (από το 2008) επιτυχόντων σε διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, η οποία -όπως πάνε τα πράγματα- θα πάρει ακόμη 2 – 3 χρόνια μέχρις ότου να εξαντληθεί…
Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, φυσικά, στην ήδη υπάρχουσα τεράστια ουρά των αδιόριστων θα προστίθενται κάθε χρόνο 10.000 – 20.000 απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Αναμφίβολα, η παράθεση των παραπάνω αριθμών είναι χοντρική και κάποιος θα μπορούσε να την αμφισβητήσει. Το βέβαιο όμως είναι ότι εδώ και πολλά-πολλά χρόνια παράγουμε πολύ περισσότερους υποψήφιους καθηγητές από αυτούς που μπορεί να απορροφήσει μια παραγωγική οικονομία.
Και μάλιστα τα πράγματα αναμένεται να χειροτερέψουν ακόμη στο μέλλον, καθώς:
Α. Οι μειούμενες γεννήσεις θα περιορίσουν μελλοντικά τον αριθμό των μαθητών.
Β. Οι συγχωνεύσεις σχολείων και οι μετακλήσεις των αποσπασμένων καθηγητών είναι αναπόφευκτες.
Γ. Η παραπαιδεία, που αποτελούσε αποκούμπι για πολλούς αδιόριστους πτυχιούχους, θα μειωθεί -σε βάθος χρόνου- είτε μέσω των ενεργειών του υπουργείου Παιδείας (λέμε τώρα…) είτε -το πιθανότερο- λόγω της οικονομικής κρίσης (αδυναμία γονέων για καταβολή διδάκτρων).
Η αλήθεια είναι πως εδώ και δεκαετίες αρνούμαστε πεισματικά να αντιληφθούμε αυτό που περιέγραφε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο Λουκιανός Κηλαηδόνης με το γνωστό τραγούδι του.
Ενώ δηλαδή μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970 το πτυχίο αποτελούσε το διαβατήριο για το πέρασμα από τη χαμηλή στη μεσαία τάξη, από τότε μέχρι σήμερα το ελληνικό δημόσιο δαπανά απίστευτα ποσά κάθε χρόνο, για να παραγάγει πτυχιούχους, η πλειονότητα των οποίων περιμένει χρόνια μήπως και διοριστεί στη δημόσια εκπαίδευση, προκειμένου να ενταχθεί στο σύστημα που θα βγάλει και άλλους πλεονάζοντες πτυχιούχους, οι οποίοι και αυτοί θα ζητούν δουλειά στο Δημόσιο…
Στην αντιπαραγωγική μάλιστα αυτή προσπάθεια, πέρα από τα 15 δισ. ευρώ που ετησίως καταβάλλει το ελληνικό δημόσιο, έρχονται να προστεθούν και οι δαπάνες των γονέων για ιδιωτική εκπαίδευση, για παραπαιδεία, για σπουδές στο εξωτερικό, για κολέγια εσωτερικού κ.λπ.
Τι θα πρέπει να γίνει
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ξένοι αναλυτές μιλούν για δραστικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο σύστημα της ελληνικής παιδείας. Αν και ο γράφων δεν δηλώνει (και δεν είναι) ειδικός σε θέματα παιδείας, θεωρεί πως υπάρχουν ορισμένα στοιχειώδη πράγματα που θα πρέπει αναμφίβολα να γίνουν:
Πρώτον, η επίσημη πολιτεία και οι πανεπιστημιακές αρχές να δηλώσουν ξεκάθαρα στους γονείς πως η κατοχή ενός πτυχίου είναι πολύ πιθανό να μην είναι σε θέση να εξασφαλίσει μια θέση εργασίας στο συγκεκριμένο αντικείμενο σπουδών. Και σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις σχολών να ειπωθεί πως οι πιθανότητες επαγγελματικής αποκατάστασης είναι πολύ χαμηλές.
Δεύτερον, η κυβέρνηση να ορίσει ποιο θα είναι το μοντέλο ανάπτυξης των επόμενων π.χ. δέκα ετών, και έτσι οι γονείς και τα παιδιά να λάβουν το μήνυμα για το πού ίσως προκύψουν ανάγκες για νέες θέσεις εργασίας. Νέες θέσεις εργασίας που ενδεχομένως να απαιτούν σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ίσως όμως και να απαιτούν άλλου είδους εξειδικεύσεις, στις οποίες θα πρέπει από τώρα να εστιάσουν οι μαθητές.
Τρίτον, να υπάρξει συνεργασία των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις στον τομέα της έρευνας, με στόχο όχι μόνο τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων από τον ιδιωτικό τομέα (μέχρι σήμερα, η χρηματοδότηση πανεπιστημίων από ιδιώτες θεωρείται κόκκινο πανί) αλλά και τη μεγαλύτερη απορρόφηση αποφοίτων από τις επιχειρήσεις.
Τέταρτον, τα προγράμματα των πανεπιστημιακών σπουδών να προσαρμοστούν κατά τέτοιον τρόπο ώστε οι απόφοιτοι να διαθέτουν πολύπλευρες και ευέλικτες γνώσεις, με αποτέλεσμα -με τα κατάλληλα επιμορφωτικά προγράμματα- να μπορούν προσαρμόζονται στις ταχύτατες αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος και της αγοράς εργασίας.
Πέμπτον, οι φοιτητές να γνωρίζουν πως ο επαγγελματικός τους στίβος είναι (τουλάχιστον) η Ευρώπη και όχι μόνο η Ελλάδα.
ΥΓ.: Το γεγονός ότι στην Ελλάδα έχουμε μαζική παραγωγή πτυχιούχων δεν σημαίνει αυτόματα πως είμαστε και μορφωμένος λαός. Αν συγκρίνει κάποιος με άλλες χώρες πόσες κατά μέσο όρο εφημερίδες αγοράζουμε ή πόσα βιβλία διαβάζουμε κ.λπ., μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα…
Στέφανος Κοτζαμάνης
…πτυχιούχος.
greece-salonika
