ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΕ ΚΟΤΟΠΟΥΛΑ, ΠΑΠΑΓΑΛΟΥΣ, ΨΑΡΙΑ ΚΑΙ ΕΡΠΕΤΑ Μέχρι πρότινος θεωρούσαμε δεδομένο ότι η επικράτηση της χρήσης του δεξιού χεριού για τις καθημερινές δραστηριότητες περιορίζεται..
στους ανθρώπους, καθώς μόνο αυτοί διαθέτουν μη συμμετρικό εγκέφαλο, με διαφορετικά καθήκοντα για το δεξί και το αριστερό ημισφαίριο. Το ράμφος των παπαγάλων μπορεί να συγκριθεί με το δεξί χέρι του ανθρώπου, ενώ το αριστερό του πόδι με το αριστερό μας χέρι, σύμφωνα με επιστήμονες. Οι επιστήμονες εκτιμούσαν πως η συγκεκριμένη ανατομική διάκριση εμφανίζεται αποκλειστικά στον άνθρωπο.
Κατά την άποψή τους, το αριστερό ημισφαίριο, που λειτουργεί ως κέντρο για τη γλώσσα, και η κινητική δεξιότητα του δεξιού μας χεριού συνιστούν αποκλειστικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, μελέτησαν ζώα που στις καθημερινές ασχολίες τους δείχνουν να επιλέγουν τη μία ή την άλλη πλευρά του σώματός τους. Ως εκ τούτου, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι η μη συμμετρική λειτουργία του εγκεφάλου είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο, με παραδείγματα από όλα τα είδη των θηλαστικών.
Οπως εκτιμούν πολλοί ειδικοί, μεταξύ των οποίων ο νευροψυχολόγος Τζιόρτζιο Βαλορτιγκάρα του Πανεπιστημίου Τρέντο της Ιταλίας και η βιολόγος, ειδική στη μελέτη της συμπεριφοράς, Λέσλι Ρότζερς του Πανεπιστημίου Νέας Αγγλίας στην Αυστραλία, αυτή η ιδιότητα ίσως προέρχεται από έναν κοινό πρόγονο των σπονδυλόζωων που έζησε πριν από μισό δισεκατομμύριο χρόνια.
«Είναι πολύ πιθανό να εμφανίστηκε πρώτη φορά σε πανάρχαιο σπονδυλόζωο, γι' αυτό παρατηρούμε σήμερα το ίδιο φαινόμενο σε ερπετά, άνουρα (δίχως ουρά) αμφίβια, πουλιά και θηλαστικά. Οι μελέτες τους κατατείνουν στο ότι η εν λόγω εξειδίκευση των δύο ημισφαιρίων δεν εμφανίστηκε ξαφνικά κατά την εξέλιξη του ανθρώπου. Εκδηλώθηκε, όπως όλα δείχνουν, πολύ παλιά στα πρώτα σπονδυλόζωα.
Ο εγκέφαλος είναι συμμετρικός (όπως και το σώμα μας) και οργανωμένος σε δύο ημισφαίρια. Καθένα τους δέχεται ερεθίσματα, ελέγχοντας παράλληλα τις κινήσεις της δεξιάς ή της αριστερής πλευράς, και μεταξύ τους ανταλλάσσουν πληροφορίες. Κάθε ημισφαίριο ελέγχει χιαστί την αντίθετη πλευρά του σώματος, δηλαδή το δεξί την αριστερή πλευρά και το αριστερό τη δεξιά.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει πολλά παραδείγματα ζώων που δείχνουν προτίμηση στη χρήση της δεξιάς ή της αριστερής πλευράς του σώματός τους. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε παρατηρώντας τα στην καθημερινή αναζήτηση της τροφής τους. Εχει παρατηρηθεί ότι ψάρια, ερπετά και άνουρα αμφίβια, όπως οι βάτραχοι, προτιμούν να πιάνουν την τροφή τους από τα δεξιά, δηλαδή από τη δεξιά οπτική γωνία, που ελέγχεται από το αριστερό ημισφαίριο. Πολλά πουλιά επίσης ψάχνουν για τροφή χρησιμοποιώντας το δεξί τους μάτι και τσιμπολογούν κατά προτίμηση από τη δεξιά πλευρά.
Η Λέσλι Ρότζερς, κατά τη διάρκεια πειραμάτων με κοτόπουλα τη δεκαετία του '70, διαπίστωσε ότι όταν ενέχεε ειδική ουσία στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, τα κοτόπουλα δεν μπορούσαν να διακρίνουν τα σπυριά του σιταριού από τα πετραδάκια. Οταν πάλι προσέθετε την ίδια ουσία στο δεξί ημισφαίριο, δεν προκλήθηκε κάποια αντίστοιχη επιπλοκή.
Στα περισσότερα είδη παπαγάλων (έως και το 90%) παρατηρείται σαφής προτίμηση προς το αριστερό τους πόδι προκειμένου να πιάσουν και να κρατήσουν τον καρπό που στη συνέχεια θα επεξεργαστούν με το ράμφος τους. Το τελευταίο είναι γι' αυτούς το σημαντικότερο όργανο του σώματός τους σε ό,τι αφορά την επεξεργασία αντικειμένων. Θα μπορούσε να συγκριθεί με το δεξί μας χέρι, ενώ το αριστερό τους πόδι λειτουργεί όπως το αριστερό μας χέρι.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η προτίμηση αυτή παρατηρείται μόνο σε πουλιά που χρησιμοποιούν τα πόδια τους κατά την αναζήτηση της τροφής τους. Ερευνητική ομάδα συνέκρινε τα περιστέρια, που χρησιμοποιούν τα πόδια τους μόνο για να περπατούν, και τις κότες, που σκαλίζουν το έδαφος για να βρουν τροφή, με σκοπό να δει με ποιο πόδι προσπαθούν για να βγάλουν ένα κομμάτι μονωτικής ταινίας από το ράμφος τους. Τα περιστέρια χρησιμοποίησαν εξίσου και τα δύο πόδια, ενώ οι κότες επέλεξαν σαφέστατα το δεξί.
© Science Illustrated
